به یاد داشته باشید اگر مبتدی هستید و برای اولین بار می‌خواهید ساز تهیه کنید بعد از مطالعه راهنمای جامع خرید سنتور حتما از راهنمایی های یک فرد با تجربه نیز استفاده کنید.

در ادامه مطلب به برخی از موارد مهم که در هنگام خرید سنتور باید بررسی شوند اشاره می‌کنیم.

برای ساخت سنتور اغلب از چوب گردو استفاده میشود ، بنابراین کیفیت ساخت ، پرداخت ، طراحی و رنگ چوب نقش تعیین کننده ای در صدادهی و عمر ساز دارد. معمولا برای ساخت ساز از چوب کهنه و خشک استفاده میشود.

به نحوه گره زدن سیم ها به سیم گیر نیز دقت کنید چرا که این عمل در ماندگاری کوک شما تاثیر گذار است.

به همراه سنتور ترجیحا پایه یا میز سنتور تهیه کنید تا بتوانید به شکل درست بنوازید و از بابت سالم ماندن ساز اطمینان خاطر داشته باشید.

مهمترین ویژگی یک ساز صدای آن است. صدای سنتور نیز باید یکدست با کمی زنگ و حجم مناسب شنیده شود. که مسائلی مانند جنس چوب ، کیفیت ساخت ، کیفیت سیم و.. باعث بوجود آمدن صدای مطلوب میشوند.

یکی دیگر از نکات قابل توجه ، متورم نبودن چوب صفحه رویی سنتور است. با نگاه کردن به صفحه میتوانید صاف بودن صفحه را بررسی کنید.

معمولا سنتور به همراه هاردکیس ، مضراب و چکش کوک ارائه میشود. هاردکیس برای جلوگیری از آسیب دیدگی ساز، مضراب برای نواختن و چکش برای کوک کردن ساز لازم است.

پرده گردان : خصوصیت اصلی این سنتور پرده گردان های آن است. به کمک پرده گردان میتوانید در عرض چند ثانیه کوک خود را تغییر دهید. پرده گردان شامل غلتک هایی میشود که بر روی ریل قرار دارند ، با حرکت دادن غلتک کوک سیم به اندازه نیم پرده یا ربع پرده تغییر خواهد کرد. همچنین جای نت ها کاملا مشخص شده است و با افتادن غلتط بر روی شیار ریل کوک سیم عوض میشود. به این صورت میتوانید دستگاهی که در آن مینوازید را تغییر دهید ، بدون اینکه سیم ها از کوک اصلی خارج شوند.

گوشی ها : گوشی های سنتور هفت دستگاه مخصوص این مدل میباشند و از پیچ و مهره تشکیل شده اند. این سنتورها از دقت بالایی در کوک کردن برخوردارند و ماندگاری طولانی در نگه داشتن کوک سیم ها دارند. پیچ های گوشی از جنس استیل و مهره ها از جنس برنج میباشند.

پل ها : از دیگر مشکلات رایج سنتور نوازان ایجاد قوس در صفحه چوبی در اثر تناوب آب و هوا است. در ساختمان بدنه سنتور هفت دستگاه نیز نوآوری هایی انجام شده که این مشکل را حل کرده است. در تمامی سنتور ها پل های بدنه قابل رویت و در دسترس نوازنده نیستند ، اما در این مدل پل ها در دسترس است و نوازنده میتواند هر زمان که صفحه ساز قوس پیدا کرد آن را به حالت اول برگرداند و بالانس صفحه را با به کمک تنظیم پل ها حفظ کند.

احتمالا به کلیدهای پیانو دقت کردید که دارای کلیدهای سفید و سیاه است. در پیانو کلیدهای سفید نت‌های اصلی ما هستند و کلیدهای مشکی در واقع صدایی ایجاد می‌کند که دقیقا بین دو کلید سفید قرار دارد.

به این گونه نت‌ها در موسیقی غربی بمل و دیز یا نیم پرده گفته می‌شود اما در موسیقی ایرانی تقسیم بندی یک چهارم پرده هم وجود دارد که کرن نامیده می‌شود. در کل اگر فاصله دو نت مانند “ر” و “می” را یک پرده در نظر بگیریم بین آن تقسیم بندی‌هایی وجود دارد که شامل نیم پرده و ربع پرده می‌شود.

ممکن است برای شما سوال پیش بیاید که چگونه می‌توان نت‌های نیم پرده یا ربع پرده را تشخیص داد؟ لازم است بدانید برای نت‌ها علائمی در نظر گرفته شده که نشان می‌دهد نت باید به چه شکلی اجرا شود. همانطور که گفتیم فاصله بین نت‌ها دارای تقسیم بندی‌هایی شامل بکار، بمل، دیز، کرن و… می‌باشد که در ادامه با علائم و ویژگی های آن‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.

بکار به معنای حالت طبیعی یک نت است و صدای تغییر یافته را به حالت اصلی باز می‌گرداند.

صدای نت را نیم پرده پایین می‌آورد یا بم تر می‌کند.

صدای نت را نیم پرده بالا می‌برد یا زیرتر می‌کند.

صدای نت را ربع پرده بم‌تر می‌کند.

صدای نت را ربع پرده زیرتر می‌کند.

همان‌طور که می‌دانید برای اجرای پوزیسیون باید انگشت اول بر روی نت مشخص شده قرار بگیرد و انگشت دوم و سوم نیز بر روی پرده‌های بعدی قرار بگیرند. برای مثال برای اجرای پوزیسیون می در جلسه چهارم انگشت اول خود را بر روی نت می یعنی پرده پنجم گذاشتیم و انشگت‌های دوم و سوم هم بر روی پرده‌های فا و سل قرار دادیم. حال برای اجرای پوزیسیون سل باید همین الگو را تکرار کنیم و انگشت اول را بر روی نت سل قرار دهیم.

برای یادگیری بهتر پرده بندی سه تار پیشنهاد می‌کنیم عکس زیر را نگاه کنید و سعی کنید به مرور محل نت‌ها را حفظ کنید.

یکی از راه‌های تشخیص آسان محل نت سل پیدا کردن آن بر اساس ضخامت پرده است. اگر دقت کنید پرده‌ها نخ هایی هستند که چندین دور به دور دسته چرخانده شده‌اند و در پرده‌های مختلف تعداد دور چرخاندن متغییر است.

برای مثال پرده سل نسبتا ضخیم‌تر از پرده های بالایی و پایینی است زیرا نخ‌های این پرده ۴ دور بسته شده و باقی ۳ دور بسته شده‌اند، به همین دلیل ضخیم‌تر دیده می‌شود و شما می‌تواند به راحتی نت سل سیم اول را بر روی دسته پیدا کنید.

صنوبر (SPRUCE)

صنوبر محبوبترین چوب به منظور استفاده در ساخت گیتار های حرفه ای است و با کم رنگ بودنش شناخته می شود. دلیل این محبوبیت بخاطر تن صدای همه گیر و عالی آن است. صنوبر زمانی که برای ساخت ساز های چوبی ترکیب می شود همواره نتیجه خوبی از کیفیت را نشان داده است.

علاوه بر این، همچنین دارای طرح و حجم بسیار مناسب جهت بوت شدن است. صنوبر گونه ای رایج از چوب است، که باعث افزایش اعتبار مواد تشکیل دهنده گیتار می شود.

صنوبر سیتکا رایج ترین نوع از صنوبر، با رگه های مختلف مانند “پنجه خرس” که باعث زیباتر شدن هر چه بیشتر می شود. سیتکا با هارمونیک های اساسی مشخص شده است.

این مقاله را از دست ندهید : تفاوت گیتار کلاسیک با آکوستیک و فلامنکو

سرو (SEDAR)

سرو احتمالا دومین ماده پر طرفدار برای گیتار های حرفه ای است  و به طور کلی می توان با رنگی که بیشتر به سمت قهوه ای مایل به قرمز است آن را شناخت.

چوب های لمینت در مقابل چوب های سالید (یک تکه) : هنگام خواندن در ارتباط با گیتار های آکوستیک، شما ممکن است متوجه شوید که در سازهای ارزانتر، تمایل به استفاده از چوب های لمینت وجود دارد، درحالی که در گیتار های گرانتر تمایل به استفاده از چوب های سالید(یک تکه) دیده می شود.

به طور خلاصه، یک گیتار با بدنه کاملا لمینت، جلو، پشت و کناره ها از تکه های چوبی لایه لایه ساخته شده است.

ساخت چوب های یک تکه به این معنی است که گیتار از ورق های چوبی سالید ساخته شده است. معمولا قسمت جلو، پشت یک گیتار تمام بدنه از دو ورق سخت چوبی، همراه با یک مرکز متصل قابل رویت ساخته شده است. مهمترین مزیت استفاده از چوب های سالید این است که این نوع چوب ها بسیار پر طنین تر هستند، و بنابراین تن صدای بسیار بهتری نسبت به گیتار های لمینت دارند.

بعلاوه، گیتار های چوب سخت( به ویژه صنوبر) در اثر خشک شدن در طی زمان بهتر و طنین تر می شوند. با این حال، کار با گیتار از جنس چوب های سالید به مراتب سختتر، و همچنین گرانتر می باشند.

گیتار های از جنس چوب های لمینت نسبتا ارزانتر بوده و کار با آن ها به مراتب آسانتر است.

با این حال، در حالیکه گیتار های بدنه سالید اغلب در طی زمان کیفیت بهتری پیدا می کنند، گیتار های لمینت درنهایت رو به زوال می روند و از کیفیت آن ها کاسته می شود.

این ساز  با یکی از دستان نوازنده  نگه ‌داشته می‌شود ، که اغلب جای دست در ملودیکا، در قسمت پشتی ساز تعبیه شده است، و کلاویه ها نیز توسط دست دیگر نوازنده نواخته میشوند. ملودیکا را میتوان در حالت ایستاده یا نشسته نواخت.  برای زمان هایی که این ساز به صورت افقی بر روی میز نواخته میشود ، از لوله ای انعطاف پذیر برای فوت کردن استفاده میشود ، تا بتوان به راحتی در حالت نشسته این ساز را نواخت.

در سمت چپ ملودیکا ، سوراخ یا دهانه ای برای وارد کردن هوا قرار دارد ، که با فوت کردن درون این قسمت صدای ساز تولید میشود. همچنین در سمت راست و در قسمت کناری ، دورتر از صفحه کلید دکمه خروج هوا قرارگرفته است. این دکمه را می‌توانید زمانی که ملودیکا را در حالتی که دهانه آن به سمت پایین است قرار داده اید ، فشار دهید. با انجام این حرکت و تکان دادن ملودیکا، توسط نیروی جاذبه، رطوبت از دستگاه خارج شود. شما میتوانید در هنگام نواختن ، با نگه داشتن این دکمه به سمت پایین در حین اجرا ، حجم صدای ساز را کنترل کرده و مقدار صدای خارج‌ شده از ملودیکا را کاهش دهید.

یکی از نکات مهمی که باید در هنگام تهیه این ساز به آن دقت کنید ، این است که چه نوع ملودیکایی متناسب با سبک و کاربرد شما میباشد. به طور کلی چهار نوع اصلی ملودیکا شامل ، ملدیکا سوپرانو Soprano ، آلتو Alto ، تنور Tenor و آکوردینا Accordina میباشد. ملودیکاهای سوپرانو ، آلتو و تنور از انواع رایج ملودیکا هستند. ملودیکای سوپرانو دارای صدای زیری است و ملودیکای آلتو صدای بم ‌تری  دارد. معمولا ملودیکاهای سوپرانو و آلتو   با قرار دادن دو دست روی کلیدها نواخته می‌شوند. در اکثر اوقات ملودیکای آلتو امکان نواختن  در محدوده سوپرانو را هم دارد.

ملودیکای تنور صدای نسبتا بم ‌تری دارد و معمولاً با یک دست روی صفحه کلید نواخته می‌شود. در این بین بم ترین صدا متعلق به Bass melodica یا ملودیکا بیس است. این ملودیکا کمیاب‌ترین نوع ملودیکا است ، که دارای بم‌ترین صدا برای نواختن نت‌های بیس برخوردار است. این ملودیکاها بزرگ ‌ترین و گران قیمت ‌ترین نوع در بین ملودیکا در بازار می باشند. برخی اوقات ملودیکای تنور و بیس بر روی میز ، در حالت نشسته و با یک لولۀ هوا نواخته میشوند ، که در این حالت نوازنده می تواند از دو دست خود برای نواختن استفاده کند. ساز آکوردینا هم مشابه با ملودیکاهای دیگر می باشد. تنها تفاوت آن این است که به جای صفحه کلید از دکمه‌هایی برای نواختن نت‌ ها استفاده می‌ شود.

ساز ملودیکا منحصر به فرد است که میتوانید بسیاری از سبکها را با آن بنوازید و اصطلاحا چند کاره محسوب می شود  ، یعنی میتوان از تکنیک های مختلفی برای نواختن آن استفاده کرد. حتما تا کنون صدای این ساز را در بسیاری از اهنگ های مشهور در سبک ها پاپ ، راک و جز در سراسر دنیا شنده اید.

ساز ملودیکا ، برای اولین بار در دهه ۱۹۵۰ اختراع شد. این ساز در واقع تلفیق صدای ساز های بادی با نحوه نواختن پیانو است که بر روی کلاویه های ساز صورت میگیرد و با نواختن ساز ملودیکا صدای یک ساز بادی را در اختیار خواهید داشت،  که با سبک پیانو نواخته میشود و این ویژگی برای نوازندگان پیانو بسیار مناسب میباشد ، چرا که  این ساز به راحتی نواخته می شود.

همین مسائل باعث شده  که علاوه بر افراد مبتدی که جذب این ساز شده اند،  بسیاری از نوازندگان و افراد حرفه ای نیز این ساز را برای نواختن انتخاب کنند ،  چراکه ملودیکا سازی است که  می توان بسیاری از ژانرهای موسیقی را با آن نواخت و همین امر موجب شده تا نوازندگان معروف با سلایق مختلف به این ساز روی  آورند. ملودیکا یک ساز کاملا مناسب و جذاب در اجرای زنده و استیج است و شما نیز میتوانید این ساز در حالات مختلف بنوازید. به طور مثال شما این امکان را دارید که ملودیکا را با سری مخصوص یا لوله ساز بنوازید ، همچنین این ساز را میتوان هم به صورت ایستاده هم به صورت نشسته نواخت. برای نواختن این ساز شما میتوانید از یک دست کمک بگیرید و یا با دو دست این ساز را بنوازید.

ملودیکا ، در دسته wind instruments یا سازهای بادی قرار میگیرد. این ساز دارای ساختار و صدایی است که مربوط به سازهای بادی است و از نظر نوع نواختن دارای کلید هایی است که در پیانو با عنوان کلاویه استفاده میشنود. با توجه به این موضوع  به ملودیکا ، wind piano یا پیانو بادی هم گفته میشود. در اقع این ساز شامل ، یک نی آزاد که به دهانه متصل میشود ، مخزن هوا ، و کیبورد میباشد. الگوی ملودیکا شباهت زیادی به ساز دهنی دارد. ملودیکا دارای مدل های مختلفی است که در هرکدام ، تن صدا ، کاربرد ، سایز کلیدها و محدوده دینامیکی یا تعداد اکتاو ها متغیر دارند.

ساز کمانچه در موسیقی اصیل ایرانی ریشه کهنی دارد و از گذشته تا کنون با وجود تغییراتی که داشته همچنان در موسیقی ما از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. نامی که بر روی این ساز قرار گرفته در زبان فارسی به معنی کمان کوچک ( کمان-چه ) می‌باشد. همچنین همانطور که در ابتدای راهنمای خرید کمانچه گفته شد این ساز در کشور های دیگری نیز مورد استفاده قرار میگرفت. امروزه حضور کمانچه در موسیقی سنتی کشورهایی مانند ترکیه، آذربایجان، ازبکستان، ارمنستان و ترکمنستان با اندکی تغییرات در ساختار دیده می‌شود. در راهنمای خرید کمانچه به تاریخچه این ساز سنتی خواهیم پرداخت.

به طور کل سازهای آرشه ای از جمله کمانچه و سازهای مشابه آن در طول تاریخ نواخته می‌شدند و از قدمت طولانی ای برخوردار هستند. کمانچه در نقاشی هایی از صحنه های جشن و جنگ دیده می شود که مربوط به دوره مغول و تیموری می‌شود دیده شده است.

همچنین کمانچه یکی از مهمترین سازها در دوره صفویه و قاجار بود. نقاشی دیواری در کاخ چهل ستون اصفهان حاکی از این است که کمانچه در جشن های دوره صفویه مورد استفاده قرار می گرفت. این نقاشی های دیواری در دربار سلطنتی یک ضیافت را به تصویر می کشد. علاوه بر این آثار زیادی از این ساز در نقش و نگار های باستانی یافت میشود.

در واقع تصنیف کلام ریتمیک خواننده است که با موسیقی همراه می‌شود. منشا تصنیف به دوره زند برمی‌گردد. در آن زمان ها لطف علی خان زند (آخرین پادشاه این سلسله)، با کمانچه و نی آواز می‌خواند.

همچنین کمانچه در دوران قاجار بخصوص در دوران سلطنت فتح علی شاه نیز از اهمیت بالایی برخوردار بود و توجه هنرمندان را حتی در خارج از ایران به خود جلب کرده بود.

همه این توضیحات اهمیت کمانچه در گذشته را نشان میدهد. در تاریخ موسیقی ایرانی از اواخر دوران سلطنت مظفرالدین شاه، اهمیت کمانچه کاهش یافت اما با آمدن ساز ویولن به ایران در دهه های گذشته، و با تلاش علی اصغر بهاری ، جایگاه کمانچه در میان ایرانیان احیا شد.