تاریخچه ی ساخت باغلاما یا دیوان در حدود ۴۰۰ سال پیش در شهر فیرورق (پره) از نواحی خوی (۱۵ کیلومتر فاصله با خوی)می باشد.این ساز اصالتاً ترکی می باشد.باغلاما سازیست زهی که با مضراب پلاستیکی یا سرانگشتان دست (شلپه – شرپه) نواخته میشود و کاربرد اصلی آن در موسیقی ترکیه است. باغلاما در اصل ساز ملی قوم ترک و منطقه آناتولی است و در میان مردم ترکزبان و کردزبان ترکیه و شمال عراق رایج است. گمان میرود که باغلاما و سازهای همخانواده آن محصول تغییر و تحولاتی است که روی قوپوز صورت گرفته است.
دیوان یا باغلاما از جمله سازهای مضرابی است. این ساز یک ساز ترکی وکردی است که در مناطق مختلف کردستان عراق و ترکیه استفاده می شود و انواع خاصی از آن در منطقه ی درسیم کردستان ترکیه وجود دارد و یا در شهر وروستاهای اطراف زاخو در کردستان عراق.
این ساز در اندازههای مختلف ساخته میشود که سایز کوچک آنرا (جرا) سایز متوسط آنرا (باغلاما دسته کوتاه یا چوغور) و سایز بزرگ آن را باغلامای دسته بلند (دیوان) است (در ایران بین باغلامای دسته بلند و دبوان فرقی قایل نیستند ولی پردههای دیوان کمی بلندتر است و کاسه ای بزرگتر دارد) که کاسهای بسیار بزرگتر از سهتار دارد. این ساز شامل ۷ سیم در ۳ ردیف میباشد.همچنین دارای ۲۳ پرده یا ری میباشد.البته ساز دیوان اصلی دارای 9 سیم میباشد یعنی هر ردیف دارای 3 سیم میباشد.در میان ترکان سازی بزرگتر از دیوان وجود دارد که به آن ساز میدان میگویند.کاسه دیوان چون بسیار بزرگ است نمی توان آن را به صورت یک تکه ساخت و کاسه آن را به صورت پروانه ای یعنی چسباندن تکه های هلالی شکل چوب خم شده می سازند.چوب آن معمولا از جنس توت سیاه یا گردو یا سرخ دار و یا گلابی و غیره ساخته می شود.
این ساز هفت سیم دارد که به سه گروه سهسیم، دوسیم و دوسیم تقسیم میشود. نوع دیگر این ساز با دستهٔ بلندتر در ایران با نام دیوان شناخته میشود.اورهان گنجه بای، احمد کوچ، نشئت ارتاش، حسرت گؤلتکین، ارول پارلاک، عارف ساق، کارل ساندرز، ارکان اوغور و عثمان آکیول از نوازندگان چیرهدست باغلاما هستند. احمد کوچ نیز آهنگهای معروف جهان را برای این ساز تنظیم کرده و مینوازد.